Ngôn ngữ là những biến hóa linh hoạt trước những xu thế và sự phát triển của xã hội. Không ít lần chúng ta gặp những từ ngữ giống nhau nhưng hàm nghĩa lại khác nhau nếu đặt trong ngữ cảnh khác nhau. Hầu hết các ngôn ngữ đều có từ nhiều nghĩa. Trong tiếng Việt, từ nhiều nghĩa đóng vai trò làm cho ngôn ngữ trở nên linh hoạt hơn và góp phần vào sự phát triển của tiếng Việt.
Vì sao lại xuất hiện từ nhiều nghĩa ?
Tùy thuộc vào ngữ cảnh, văn hóa và tình huống cụ thể mà từ ngữ được sử dụng trong nhiều dạng nghĩa khác nhau:
Sự phát triển của ngôn ngữ
Như chúng ta đã biết, ngôn ngữ là sự biến đổi thường xuyên theo thời gian, được xem là hệ thống trao đổi thông tin sống động. Khi xuất hiện một lĩnh vực mới, từ ngữ được mở rộng nghĩa hoặc được sử dụng sáng tạo trong văn hóa và nghệ thuật. Để gọi tên hoặc biểu đạt những sự vật, hiện tượng hoặc khái niệm mới, chúng ta thường tạo ra các nghĩa mới cho những từ đã có sẵn. Từ đó, tạo ra một hệ thống nghĩa phong phú cho ngôn từ.
Nguyên nhân xã hội
Nghĩa mới được tạo ra từ những từ ngữ đã có sẵn góp phần làm đa sắc và phong phú trong hệ thống sử dụng ngôn từ giao tiếp. Điều này là một yếu tố vừa là nguyên nhân vừa là kết quả của sự phát triển xã hội. Khi xã hội phát triển, ngôn ngữ phù hợp và linh hoạt hơn để đáp ứng trình độ nhận thức của con người để theo kịp với xu hướng và bối cảnh phát triển.
Ẩn dụ và so sánh sự việc
Xét về mặt ngôn ngữ học, từ nhiều nghĩa còn được xem là từ đồng âm khi chúng ta sử dụng biện pháp tu từ vào giao tiếp ngôn ngữ. Một số từ có âm thanh tương tự nhau có thể dẫn đến việc nhầm lẫn hoặc liên kết giữa các nghĩa của từ, tạo ra sự phong phú cho từ vựng. Nhiều từ có thể được sử dụng theo nghĩa ẩn dụ, nghĩa đen và nghĩa bóng, từ đó dẫn đến việc hình thành các nghĩa mới
Ví dụ từ nhiều nghĩa theo từ đồng âm: cụm từ mang cá về kho => từ “kho” ở đây có 2 lớp nghĩa, có thể hiểu là cách thức chế biến một món ăn hoặc là một địa điểm để tập kết cá.
Ví dụ từ nhiều nghĩa theo lối ẩn dụ: mắt thấy tai nghe => mắt ở đây có thể hiểu là thị giác của con người, nhưng cũng có thể ám chỉ sự chú ý của một tập thể (mắt của cộng đồng).
Hiện tượng chuyển nghĩa của từ
Hiện tượng chuyển nghĩa của từ là quá trình một từ chuyển từ nghĩa gốc sang nghĩa mới. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ là hình thức làm cho từ ngữ có thêm nhiều lớp nghĩa linh hoạt và phong phú hơn. Đồng thời, tính chuyển nghĩa này cũng phản ánh sự thay đổi trong văn hóa và xã hội.
Nhìn chung, từ nhiều nghĩa trong tiếng Việt đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và xây dựng các mối quan hệ và truyền tải thông tin. Việc sử dụng từ nhiều nghĩa khi giao tiếp giúp cho ngôn ngữ biến đổi linh hoạt cùng sự phát triển của xã hội. Cùng tham gia fanpage facebook của đơn vị dịch thuật DS để có nhiều trải nghiệm mới hơn về những phạm trù của ngôn ngữ.
